Poradnictwo vs psychoterapia - w czym tkwi różnica?

Osoby poszukujące pomocy psychologicznej mogą napotkać na swojej drodze wiele trudności zanim znajdą właściwego specjalistę, z którym zbudują pozytywną i silną relację terapeutyczną. Ten specyficzny rodzaj relacji, który w psychologii uznawany jest za jeden z głównych elementów determinujących skuteczność procesu powrotu do zdrowia psychicznego, zostanie dokładniej opisany w innym artykule. Poniższy tekst skupia się na pierwszym etapie poszukiwań odpowiedniego profesjonalisty. Etapie, o którym w zasadzie się nie mówi i który dla wielu osób dopiero wchodzących w świat psychologii, czy to w roli studenta, czy pacjenta, w ogóle nie istnieje. Chodzi tu oczywiście o rozróżnienie dwóch oddzielnych, chociaż nie zawsze rozłącznych, form pomocy psychologicznej - poradnictwa oraz psychoterapii.

Poradnictwo vs psychoterapia - w czym tkwi różnica?

Te dwie formy pomocy psychologicznej nie zawsze są rozłączne ponieważ poradnictwo psychologiczne jest elementem psychoterapii, ale psychoterapia nie jest częścią poradnictwa. Trzeba tu wyraźnie podkreślić, że każdy psychoterapeuta może stosować w swojej pracy elementy poradnictwa psychologicznego, natomiast osoba świadcząca usługi poradnictwa nie świadczy usług psychoterapeutycznych. Przeszukując jednak strony przeróżnych poradni psychologicznych oraz innych placówek świadczących pomoc psychologiczną, można z łatwością zauważyć tendencję do używania tych dwóch terminów zamiennie, lub - co jest bardziej odpowiednim stwierdzeniem - do opisywania każdej pomocy psychologicznej jako “psychoterapii”. Jest to o tyle szkodliwy proceder, że psychoterapia jako taka, jest kierowana do zupełnie odmiennej grupy odbiorców niż poradnictwo psychologiczne. Co równie ważne osoba poszukująca pomocy psychologicznej, często nie ma świadomości, że psychoterapię może prowadzić psychoterapeuta, czyli psycholog, który poza 5-letnimi studiami psychologicznymi, zakończonymi uzyskaniem tytułu magistra, dodatkowo ukończył 4-letnią szkołę psychoterapii. Szkoła ta, w przeciwieństwie do studiów, daje narzędzia, niezbędne do pracy z pacjentami wymagającymi całkowicie odmiennych metod oddziaływania psychologicznego, niż osoby wymagające “jedynie” poradnictwa. Pomiędzy tymi dwiema formami pomocy można zdefiniować wyraźne różnice, które mają swoje odzwierciedlenie zarówno w teorii jaki i praktyce pracy z pacjentem. Różnice te zawarte są nie tylko w samej ich definicji, ale również w opisie grupy odbiorców, określaniu celów oraz oczekiwanych zmian w życiu i funkcjonowaniu pacjenta, a także sposobów ich osiągania.

Psychoterapia - dla kogo jest dedykowana?

Psychoterapia jest metodą leczenia osób chorych, zmagających się między innymi z zaburzeniami osobowości czy zaburzeniami nerwicowymi. Jest również częścią szerszego leczenia innych zaburzeń zdrowia psychicznego jak na przykład uzależnienia, zaburzenia psychotyczne, czy afektywne. Źródło powstałych problemów psychicznych [zaburzeń] określane jest w oparciu o podstawy teoretyczne konkretnego nurtu, w którym pracuje dany psychoterapeuta - nurty te zostaną opisane szerzej w kolejnym artykule. Niezależnie jednak od nurtu, celem w psychoterapii jest pewnego rodzaju przebudowa i korekta tak zwanych patomechanizmów, które doprowadziły do powstania zaburzenia. Patomechanizmami w psychologii określa się proces powstawania zaburzenia - jest on dokonywany w oparciu o analizę czynników [negatywne doświadczenia życiowe, genetyczne predyspozycje, trauma, itp.], które wywołują daną chorobę. W procesie psychoterapii, pacjent ma możliwość uświadomienia sobie oraz zmodyfikowania błędów pojawiających się w zachowaniu, procesach poznawczych [nasza własna, indywidualna forma postrzegania oraz interpretowania rzeczywistości] oraz charakterystycznych dla danej osoby cechach osobowości, które, jako niewłaściwie uformowane powodują zaburzenia w procesie przeżywania i ekspresji emocji. Nieprawidłowości te rzutują następnie na, to w jaki sposób spełniane są cele i ambicje osoby zmagającej się z zaburzeniami zdrowia psychicznego i niestety powodują one nieprawidłowe sposoby realizowania tych potrzeb, co w konsekwencji doprowadza do braku ich zaspokojenia, czyli de facto do zahamowania samorozwoju.

Dla kogo zostało stworzone poradnictwo psychologiczne?

Poradnictwo psychologiczne jest metodą pomocy skierowaną do osób zdrowych, które odczuwają lęk, napięcie, stres oraz innego rodzaju dyskomfort psychiczny, wynikający z zaistnienia różnego rodzaju kryzysów rozwojowych, których sami nie mogą lub nie potrafią rozwiązać. Mówiąc prościej, jest to forma pomocy, nastawiona na wsparcie pacjenta w trudnym dla niego czasie spowodowanym problemami w życiu rodzinnym, zawodowym lub społecznym. Poradnictwo więc, działa TU i TERAZ, koncentrując się na rozwiązywaniu aktualnych trudności, a zadaniem psychologa działającego w obszarze poradnictwa jest niejako uzbrojenie pacjenta w wiedzę i umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach. W trakcie spotkań psycholog wraz z pacjentem poszukują wspólnie jego mocnych stron [zasobów], które umożliwią mu pomyślne przejście przez kolejne kryzysy rozwojowe, które pojawiają się na drodze każdego z nas przez całe życie. Właściwe ich rozwiązanie umożliwia nam nabycie nowej wiedzy, która ułatwia pokonywanie kolejnych trudności. Głównym celem poradnictwa jest pomoc pacjentowi w odzyskaniu spokoju ducha [równowagi emocjonalnej] i wiary we własną sprawczość, czyli możliwość kierowania swoim życiem. Pomimo tego, że duża część osób przeżywających różnego rodzaju problemy życiowe, czy wspomniane już wcześniej kryzysy rozwojowe, jest w stanie sama sobie z nimi poradzić, to dla niektórych jednak nie jest to łatwe i właśnie te osoby potrzebują wsparcia profesjonalisty w odzyskaniu lub nabyciu siły i zdolności niezbędnych do stawienia im czoła. Uświadomienie sobie i akceptacja swoich ograniczeń jest elementem samorozwoju, a proszenie o pomoc nierzadko jest bardzo trudne dla osoby w kryzysie. Dlatego tak ważne jest zdefiniowanie posiadanych zasobów wewnętrznych oraz zewnętrznych [wsparcie społeczne, środki materialne, itp.], które właściwie wykorzystane umożliwiają pokonywanie napotkanych przeszkód.

Jak znaleźć odpowiedniego specjalistę?

Wybór odpowiedniej ścieżki pomocy powinien być podparty właściwą diagnozą dokonaną po określeniu objawów i zdefiniowaniu ich przyczyny. Dokonać tego może psycholog pracujący w poradnictwie psychologicznym - jak już było wspomniane wcześniej, poradnictwo jest elementem psychoterapii i może być traktowane jako jej wstęp, jeśli postawiona diagnoza będzie wskazywała na potrzebę rozpoczęcia procesu psychoterapii. Na etapie diagnostycznym psycholog będzie w stanie doradzić wybór najlepszej, w danym przypadku, formy psychoterapii. Należy jednak pamiętać, że to samo zaburzenie, może być rozpatrywane na różny sposób przez specjalistów pracujących w różnych szkołach psychoterapii. Sam psycholog, który nie ukończył kursu psychoterapii, już na tym etapie pracuje w preferowanym przez siebie nurcie, który wybierany jest bardzo intuicyjnie i dopasowywany jest często do jego osobowości oraz poglądów teoretycznych. Może to w nim powodować pewien brak obiektywizmu w momencie nakierowywania klienta na dany nurt. Dlatego tak ważne jest rozpowszechnianie rzetelnych informacji dotyczących rodzaju świadczonych usług psychologicznych, tak żeby osoba szukająca pomocy psychologicznej miała możliwość uzyskania niezbędnych danych, które pozwolą jej podejść do procesu poszukiwań jak najbardziej świadomie i odpowiedzialnie.